Con người đã và đang phải hít thở chất ô nhiễm có hại gì mỗi ngày? Không khí bị ô nhiễm sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta như thế nào? Giải pháp nào sẽ giúp chúng ta cải thiện chất lượng không khí? Cùng tìm hiểu ngay!

Những chất ô nhiễm có hại nào gây ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn?

Trong thực thế, cứ 10 người thì có đến 9 người đang hít thở một lượng không khí bị ô nhiễm ở mức độ cao. Tất cả chúng ta đều miễn cưỡng chấp nhận ô nhiễm không khí như một khía cạnh của cuộc sống hiện đại và không thể tránh khỏi.

Các chất ô nhiễm có hại vô cùng đa dạng về thành phần, ảnh hưởng đến sức khỏe và nguồn gốc. Từ những làn khói dày đặc tỏa ra từ các nhà máy công nghiệp cho đến những mối đe dọa tiềm ẩn từ môi trường xung quanh đối với sức khỏe của bạn. Hãy cùng tìm hiểu sâu về các chất gây ô nhiễm không khí phổ biến và nguy hiểm nhất mà bạn có thể gặp phải.

Chất ô nhiễm có hại dạng hạt (ô nhiễm hạt)

Các chất ô nhiễm hạt khi xâm nhập vào cơ thể sẽ gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho phổi, tim mạch,…

Không khí ô nhiễm có các hạt lơ lửng, gây ra nhiều vấn đề. Vật chất hạt (còn gọi là hạt trong không khí, ô nhiễm hạt hoặc PM) bao gồm bụi bẩn, bụi, khói và những giọt chất lỏng nhỏ. Các hạt trong không khí có 3 kích cỡ: PM10, PM2.5 và siêu mịn.

PM10 (Hạt thô)

Các hạt thô, hay PM10, là những hạt có thể hít vào được với đường kính từ 2,5 đến 10 micron.

Tất cả bụi bay quanh gác mái của bạn hoặc làn khói đáng lo ngại bốc lên từ đám cháy rừng là những ví dụ tuyệt vời về các hạt PM10 mà bạn có thể nhìn thấy. Những chất ô nhiễm có hại trong không khí này có thể ảnh hưởng đến cổ họng, mắt và mũi của bạn và có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

PM2.5 (Hạt mịn)

Các hạt mịn hay PM2.5 là những hạt có thể hít vào có đường kính nhỏ hơn 2,5 micron, nghĩa là chúng chỉ có thể được nhìn thấy dưới kính hiển vi. Các nguồn vật chất hạt mịn phổ biến bao gồm lông thú cưng, mạt bụi, vi khuẩn và bụi từ các công trường xây dựng và phá dỡ.

Các hạt PM2.5 đủ nhỏ để có khả năng xâm nhập vào mô phổi của bạn, gây ra các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản và khí thũng. Tiếp xúc lâu dài với các chất ô nhiễm có hại này cũng có thể làm giảm cả chức năng phổi và tuổi thọ của bạn

Hạt siêu mịn (UFP)

Các hạt siêu mịn (UFP) có đường kính nhỏ hơn 0,1 micron và chiếm khoảng 90% tổng số chất gây ô nhiễm trong không khí. Theo bạn, chất gây ô nhiễm nào nguy hiểm nhất? PM10, PM2.5 hay UFP?

Có thể nói, UFP là loại vật chất dạng hạt nguy hiểm nhất vì kích thước nhỏ bé của chúng khiến chúng cực kỳ khó hít phải. Sau khi hít vào, chúng sẽ đi vào phổi và hấp thụ trực tiếp vào máu của bạn, tiếp đó xâm nhập nhanh chóng đến bất kỳ cơ quan nào trong cơ thể của bạn.

Ảnh hưởng sức khỏe của những chất gây ô nhiễm có hại này được đánh giá là cực kỳ nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ, cũng như ảnh hưởng trực tiếp tới cơ quan phổi, hệ hô hấp.

Lông thú cưng

Ngày nay, xu hướng nuôi thú cưng đang rất được yêu thích và đón nhận. Bởi vậy, gần như các chủ sở hữu vật nuôi sẽ phải tiếp xúc trực tiếp với lông của chúng. Tình trạng rụng lông ở thú cưng sẽ diễn ra thường xuyên, đặc biệt nhiều hơn trong mùa thay lông.

Protein trong nước bọt, nước tiểu, da chết, phấn hoa, bụi mịn bám trên lông thú cưng cũng là nguyên nhân gây dị ứng.

Không riêng với những người bị dị ứng, những cá nhân khỏe mạnh cũng cần lưu ý về lông thú cưng, bởi trên lông động vật, hay các mảnh da chết từ chó, mèo, loài gặm nhấm,… đều có thể chứa đựng vi khuẩn, ký sinh trùng, chất ô nhiễm có hại trực tiếp đến cơ thể của bạn.

Lông thú cưng có thể bám trên khắp khắp nhà, bàn ghế, giường nệm, khu vực bếp núc,… hay bất kỳ đâu mà vật nuôi của bạn hiện diện. Việc tiếp xúc với chất gây ô nhiễm trong không khí này có thể gây dị ứng cho thú cưng, có thể gây ra các triệu chứng như hắt hơi, sổ mũi, ngứa, đỏ hoặc chảy nước mắt, nghẹt mũi cho người nuôi.

Ngoài ra, nếu bạn bị hen suyễn, việc tiếp xúc với lông thú cưng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bạn. Nếu bạn muốn nuôi thú cưng một cách an toàn và khoa học, hãy khắc phục bằng cách kiểm soát lông của chúng, sử dụng máy lọc không khí, máy hút bụi để vệ sinh.

Nấm mốc

Nói một cách đơn giản, nấm mốc là nấm, một loại chất ô nhiễm có hại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mỗi cá nhân chúng ta. Hầu hết mọi người liên tưởng nấm mốc với lớp lông tơ màu xanh lá cây dính trên bánh mì hư, nhưng có hơn 100.000 loài nấm mốc đã được xác định.

Môi trường ẩm ướt, ấp áp là điều kiện thuận lợi phát triển nấm mốc, gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe.

Có ba loại nấm mốc được phân loại như sau: nấm mốc gây dị ứng, nấm mốc gây bệnh và nấm mốc gây độc.

Nấm mốc gây dị ứng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng dị ứng nhẹ và nấm mốc gây bệnh có thể thúc đẩy nhiễm trùng ở những người có hệ thống miễn dịch bị tổn hại. Các loại nấm mốc có độc tính như Stachybotrys chartarum hoặc nấm mốc đen, gây ra phản ứng độc hại ở người và động vật.

Các nguồn phổ biến của chất gây ô nhiễm có hại này trong nhà, doanh nghiệp và trường học bao gồm:

Rò rỉ qua mái nhà, tường và tầng hầm.
Ngưng tụ trên cửa sổ và trong phòng tắm.
Nước đọng trong cống, trên sàn và trong thiết bị hút ẩm.
Sàn và thảm ướt.

Chì

Kể từ khi xăng pha chì bị loại bỏ dần, nồng độ chì trong không khí ở Việt Nam đã giảm đi đáng kể. Tuy nhiên, từ năm 2006 đến nay, hàm lượng chì trong không khí lại có xu hướng tăng lên. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn đề này, có thể do lượng phương tiện gia tăng, hoặc các quy trình công nghiệp như sản xuất pin axit chì đã trở thành nguồn chì đáng kể trong không khí.

Việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm có hại như chì sẽ gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bạn về lâu dài. Điều này có nghĩa rằng, khi bạn càng tiếp xúc với chì theo thời gian thì khả năng bạn gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này càng cao. Tiếp xúc lâu dài với chất gây ô nhiễm trong không khí này có thể dẫn đến:

Tổn thương nghiêm trọng đến hệ thống tạo máu, thần kinh, tiết niệu và sinh sản của bạn.
Tổn thương nghiêm trọng đến hệ thống thần kinh trung ương và não của bạn.
Bệnh thận.
Tử vong do ngộ độc chì.

Cách bảo vệ sức khỏe trước các chất ô nhiễm có hại trong không khí

Có nhiều biện pháp giúp giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm không khí và hạn chế các chất ô nhiễm có hại trong môi trường nhà. Dưới đây là những cách thức phổ biến thường được sử dụng rộng rãi trong các hộ gia đình ngày nay:

Sử dụng máy theo dõi chất lượng không khí: Thiết bị lý tưởng giúp bạn theo sát chất lượng không khí trong nhà hoặc không gian kín. Các thiết bị này có khả năng thu thập và phân tích các chỉ số chất ô nhiễm, độ ẩm, nhiệt độ trong môi trường. Nhiều thiết bị còn có chế độ cảnh báo giúp bạn biết được chính xác mức độ sạch hoặc nguy hiểm của không khí.
Sử dụng máy lọc không khí: Có 2 dạng thiết bị lọc không khí gia đình phổ biến: máy lọc không khí và robot lọc không khí. Các model có công nghệ lọc HyperHEPA thường được ưu tiên hàng đầu, bởi nó có khả năng lọc các chất ô nhiễm có hại siêu nhỏ tới 0,003 micron, nhỏ hơn 10 lần so với vi-rút và nhỏ hơn 100 lần so với những gì mà bộ lọc không khí dạng hạt hiệu suất cao (HEPA) có thể lọc được.

biện pháp loại bỏ chất ô nhiễm trong không khí

Sử dụng máy lọc không khí để ngăn chặn các chất dị ứng một cách nhanh chóng trong môi trường nhà.

Bảo trì đúng cách các thiết bị sử dụng gas của bạn: Đảm bảo bếp, máy sưởi và các thiết bị chạy bằng khí đốt khác của bạn luôn được bảo trì thường xuyên.
Cân nhắc việc chuyển sang sử dụng gỗ đốt gas thay vì gỗ: Ngay cả khi được bảo trì đúng cách, bếp lò và lò sưởi đốt củi vẫn tạo ra một lượng đáng kể các chất ô nhiễm có hại dễ cháy như CO, NO2 và các hạt siêu mịn.
Loại bỏ chất tẩy rửa tổng hợp độc hại, sơn và các hóa chất gia dụng khác: Bạn có thể thay thế các chất tẩy hóa học này bằng các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, thân thiện với môi trường để giảm tiếp xúc với VOC có hại.
Sử dụng máy hút bụi có lọc HEPA: Cách nhanh nhất để loại bỏ nấm mốc và các chất dị ứng khỏi nhà của bạn là sử dụng máy hút bụi. Các dòng máy hút bụi cầm tay có lọc HEPA, nhiều đầu hút hỗ trợ như Dyson sẽ giúp việc dọn dẹp mỗi ngày nhanh chóng, dễ dàng và hiệu quả hơn.
Sử dụng máy lọc không khí ô tô: Ô nhiễm trong ô tô nguy hiểm hơn nhiều so với bạn nghĩ, với hơn 275 loại hóa chất nguy hiểm đang rình rập trong cabin xe hơi. Để đạt hiệu quả làm sạch chất ô nhiễm có hại một cách tối ưu, bạn có thể kết hợp máy lọc không khí ô tô và máy hút bụi cầm tay.

Việc nhận diện và loại bỏ các chất ô nhiễm có hại là điều rất cần thiết để bảo vệ hệ hô hấp. Những biện pháp như sử dụng máy lọc không khí, máy hút bụi, cải thiện thông gió, hạn chế dùng chất tẩy rửa… không chỉ giúp giảm thiểu chất ô nhiễm mà còn tạo ra môi trường sống trong lành hơn. Hãy chủ động hơn trong việc duy trì không khí sạch, vì sức khỏe của bạn và gia đình xứng đáng được bảo vệ mỗi ngày.